Kiedy słyszysz słowo joga, jaki obrazek pojawia się w twojej głowie? Najprawdopodniej będzie to zdjęcie gibkiej osoby wyginającej ciało w różnych dziwnych pozycjach. Takich zdjęć pełno w mediach i tego rodzaju przekaz tworzy konkretne wyobrażenia o jodze. Więc pojawiają się myśli: „To nie dla mnie”, „Nigdy tego nie zrobię”, „Wolę pobiegać”? Albo w zupełnie drugą stronę. Może pojawić się potrzeba sprawdzenia siebie i ciśnienie na jak najszybsze wykonanie jak największej ilości asan. Przechodziłem w przeszłości przez różne etapy myślenia o jodze, jednocześnie zupełnie jej nie rozumiejąc. Dziś, po kilkunastu latach praktyki własnej i kilku wyjazdach do Indii, rozumiem ją lepiej, choć wciąż mam poczucie, że to dopiero początek podróży. A więc po czym poznasz, ze praktykujesz jogę i dlaczego warto jej spróbować?
A jak asana
Asany, czyli pozycje jogi, są elementem praktyki jogi. Rozkładasz matę i przenosisz uwagę do wewnątrz. Zauważasz oddech, odczucia w ciele w trakcie trwania w pozycji oraz w trakcie przejść między pozycjami. Budujesz w ten sposób świadomość ciała. Uczysz się być w pełni zakorzeniony w chwili obecnej. To skupienie, które pojawia się na macie, przenosi się wraz z rozwojem praktyki też poza nią. I to dlatego spotykając jogina/kę, możesz mieć wrażenie, że taka osoba emanuje spokojem i skupieniem. Joga nie działa jednak jak bar szybkiej obsługi, a efekty, o których piszę, są najczęściej rezultatem wielu lat regularnej praktyki.
W trakcie praktyki jogi ważne jest żeby asana była wygodna i stabilna, o czym wspomina Patanjali w Jogasutrach, kompilacji krótkich aforyzmów, które zestawiają wskazówki i zasady dotyczące praktyk jogowych. Jeśli nie zadbasz o stabilność, wygodę w pozycjach i o swobodę oddechu, ciało może zareagować dyskomfortem, które przy dalszym braku uważności na te elementy, może prowadzić do kontuzji. Zaczynając lub wracając na matę, dobrze wziąć też pod uwagę dotychczasowy styl życia, ograniczenia w ciele, wykorzystać modyfikacje pozycji, które pozwolą skupić się na tym, aby praktyka była bezpieczna. Nieodzownym wsparciem jest tutaj nauczyciel.
Nie tylko asany
Każdy z nas może inaczej doświadczać jogi i z innych powodów ją praktykować. Przekonywanie innych, że powinni rozumieć jogę tak czy inaczej, nie ma sensu. Najlepszą formułą zrozumienia czym jest joga, jest wieloletnie doświadczenie praktyki. Inspiracji do zrozumienia szerszego kontekstu jogi, dostarczają wspomniane wyżej Jogasutry Patanjalego, które opisują 8 członów jogi (stąd nazwa Ashtanga joga – „ashto” znaczy osiem). Asana jest tylko jednym z nich, ale poprzez regularną praktykę na macie, doświadczamy w praktyce też pozostałych członów.
Pozostałe 7 elementów to tzw. jamy i nijamy (zasady i zobowiązania zarówno w relacjach z innymi jak i zobowiązania wobec siebie samego), pranajama (praca z energią i oddechem), pratyahara (wycofanie zmysłów), dharana (koncentracja), dhyana (medytacja) i samadhi (stan przepływu, połączenia). Praktykując jogę zmiana w naszym ciele, umyśle, sposobach funkcjonowania jest stopniowa. To nie działa tak, że zapiszemy się na dwudniowy warsztat z koncentracji i medytacji i te człony już możemy odhaczyć. 8 członów jogi rozwija się jednocześnie, są one ze sobą wzajemnie powiązane.
Fluktuacje umysłu, a joga
Niezwykle ciekawym i praktycznym aspektem praktyki jogi jest jej wpływ na funkcjonowanie umysłu. Jak ciężko o jego spokój w dzisiejszych czasach? Każdy z nas doświadcza tego na codzień. Żyjemy szybko. Nasze myśli krążą wciąż miedzy przeszłością, a przyszłością. Pośród setek rzeczy do zrobienia, ciężko jest tak po prostu zatrzymać się na tu i teraz. Dać głowie odpocząć. Wyniki badań jasno pokazują też, że prawie połowę naszego czasu spędzamy myśląc o czymś zupełnie innym, niż w danej chwili robimy, co sprawia, że czujemy się nieszczęśliwi (Killingsworth, Gilbert 2010).
Jak tu może pomóc joga? I znów odnosząc się do Patanjalego, jogasutry jasno wskazują na to, że joga powstrzymuje zmiany stanów umysłu. Patanjali dostarcza też wielu wskazówek – jakiego rodzaju są to zmiany, jakie są główne przeszkody dla rozwoju stanu mentalnej klarowności, jak osiągnąć spokój umysłu. Dzisiejsze poradniki psychologiczne prześcigają się w pomysłach na to jak uspokoić umysł. Tymczasem kompleksowe kompendium praktycznej wiedzy w tym, zakresie było dostępne w Indiach 2000 lat temu!
